دولت اخیرا نرخ خوراک و گاز شرکت‌های پتروشیمی را به هفت هزار تومان (بدون سقف) افزایش داده است. سال قبل این نرخ در محدوده پنج هزار تومان بود. در حالی این افزایش صورت گرفته که با نرخ پنج هزار تومانی هم حیات برخی از شرکت‌های این صنعت به خطر افتاده بود .
نامه ۷ هزار سهامدار در اعتراض به رئیس‌جمهوری
افزایش ۴۰ درصدی نرخ خوراک گاز انتهای ماجرا نیست. نرخ خوراک هفت هزار تومانی بدون سقف است و ممکن است در ادامه بیش از این نیز افزایش یابد. زمزمه‌های افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها از پاییز سال گذشته همزمان با لایحه بودحه مطرح شد که همان زمان نیز اعتراض و انتقاد شرکت‌ها را به دنبال داشت.
در ادامه گفته شد این نرخ لحاظ نخواهد شد و صرفا پیشنهاد اولیه دولت است. پس از برگزاری جلسات زیادی بین طرفین، صحبت‌ها نشان از ادامه مسیر با همان قیمت‌های قبلی داشت. آنچه رخ داد اما هم شرکت‌های پتروپالایشی و هم سهامداران آنها را غافلگیر کرد.
افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در حالی است که یکی از وعده‌های مهم رئیسی که مانور خیلی زیادی نیز روی آن صورت گرفت، دست نبردن در جیب سهامداران به منظور تامین کسری بودجه بود. حال کارشناسان و تحلیلگران بازار معتقدند، افزایش نرخ پتروپالایشی‌ها آن هم در حالی که یک چهارم سال گذشته است، دقیقا به معنای دست بردن دولت در جیب سهامداران است!
اشتباه تاریخی در فرمول محاسبه نرخ خوراک؟
فرمول نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در دی‌ماه سال ۹۴ به وسیله اختیاری که به وزارت نفت داده شده بود، تعیین شد. فرمول فعلی تابعی از نرخ هاب آمریکای شمالی و اروپاست. با تحولات جهانی اخیر از جمله جنگ روسیه و اوکراین، قیمت‌های جهانی گاز افزایش یافته و این موضوع باعث شده تا شرکت‌های پتروپالایشی کشور، دست بسته‌تری در رقابت‌پذیری داشته باشند.
این به معنای این است که شرکت‌ها هزینه نهایی تولید بالاتری نسبت به رقبای خارجی خود دارند. این موضوع یا باعث کاهش حاشیه سود شرکت از فروش محصول می‌شود و یا در شکل کاهش چشمگیر حجم فروش و از دست دادن مشتریان، خود را نشان می‌دهد. در نتیجه هر دو اما، سودآوری شرکت‌های پتروپالایشی کاهش می‌یابد.
همین موضوع باعث شد تا محسن علیزاده، عضو ناظر شورای عالی بورس، بیان کند: با توجه به اینکه تنها مزیت شرکت‌های پتروشیمی برای تولید، نرخ خوراک ارزان قیمت است، با فرمول فعلی که تابعی از نرخ هاب آمریکای شمالی و اروپاست، این مزیت به کلی از آنها گرفته می‌شود.
علیزاده همچنین با اشاره به وضعیت مشابه امارت، اظهار کرد: در کشور‌هایی مثل آمریکا و امارات، گاز را با قیمت بسیار پایین‌تری نسبت به قیمتی که در کشور ما تعیین شده است، به شرکت‌های پتروشیمی خود عرضه می‌کنند.
باید دید انتقاد‌هایی که به فرمول محاسبه نرخ خوراک پتروپالایشی‌ها وارد شده است، واکنشی در پی خواهد داشت یا خیر. همچنین مهم‌تر اینکه آیا نامه هفت هزار سهامدار در اعتراض به خلف وعده دولت، موجب اقدام عملی دولت در اصلاح این نرخ خواهد شد یا خیر؟