برنامه های شرکت ملی گاز برای جبران ناترازی گاز با تامین مالی طرح تعویض بخاری‌های کم‌بازده توسط صنایع

هاشم‌زاده ، بهینه‌سازی مصرف (بنزین و گاز و برق و آب) را از موضوعات بسیار مهم اقتصاد ایران دانست و افزود: هر قدر تولید را افزایش دهیم، به دلیل حجم بسیار بالای مصرف، وضعیت همین خواهد بود. تقاضا بسیار بالا است و به همین دلیل باید برای بهینه‌سازی مصرف روی «تقاضا» تمرکز کنیم.

این کارشناس انرژی ناترازی در کشور را از نوع «مقطعی» نامید و توضیح‌داد: مقطعی بودن ناترازی به این معنا است که در یک مقطع کوتاه، در فصول سرد سال که گرمایش به بخش خانگی اضافه می‌شود، شاهد این هستیم که مصرف گاز در بخش خانگی از ۲۰ تا ۲۵ درصد، به طور ناگهانی به حدود ۹۰ درصد کل تولید گاز کشور می‌رسد و نتیجه این می‌شود که گاز برای صنایع و نیروگاه‌ها به شدت کاهش می‌یابد.

مدیر گروه انرژی اندیشکده ماهد گفت: سال گذشته، شاهد سرمای سختی بودیم و نیروگاه‌ها ۲ تا سه روز گاز نداشتند و از مازوت استفاده می‌کردند. یعنی شاهد نوعی ناترازی مقطعی معادل روزانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون متر مکعب گاز هستیم که از قطعی گاز صنایع و نیروگاه‌ها تامین می‌شود؛ البته مازوت به عنوان جایگزین آن داده می‌شود که آلایندگی بیشتری دارد.

راهکارهایی ساده برای «بهینه‌سازی» وجود دارد

هاشم‌زاده اظهار داشت: شدت مصرف انرژی در کشور بالا است، اما بهینه‌سازی و کاهش شدت مصرف هم راهکارهایی بسیار ساده دارد و با اندک سرمایه‌گذاری می‌توان آن را به راحتی پیش برد.

وی، تمرکز بر بحث گرمایشی را در زمینه بهینه‌سازی مصرف گاز ضروری دانست و گفت: نباید مصرف انرژی برای ایجاد گرمایش در منازل به یک باره چهار برابر شود. در بخاری‌ها حجم هدررفت گاز بالا است و این همان بخشی است که به دلیل مصرف بالا برای ما ناترازی ایجاد کرده است.

این کارشناس انرژی گفت: اگر بخواهیم بخاری‌های با بازده بالا (که تولیدکننده داخلی هم دارند) را جایگزین پنج میلیون بخاری فرسوده در مناطق سردسیر کنیم، به بیش از ۲ میلیارد دلار (حدود ۱۰۲ نت ۱۰۳ همت) پول نیاز داریم؛ یعنی ما به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری نیاز داریم، اما نتیجه این است که سیر مصرف بخاری‌ها معادل ۱۰ میلیارد متر مکعب مصرف در ۱۰۰ روز سرد سال است؛ یعنی ما روزانه معادل ۱۰۰ میلیون مترمکعب کاهش مصرف داریم.

وی با بیان اینکه ۱۰۰ میلیون متر مکعب، معادل نصف کل ناترازی‌ و معادل کل گاز مصرفی صنایع است، گفت: می‌توانیم از طریق سرمایه‌گذاری اولیه، سالیانه معادل ۱۰۰ میلیون متر مکعب در اوج مصرف، کاهش مصرف در گاز خانگی داشته باشیم و ۱۰۰ میلیون متر مکعب عرضه گاز به صنعت و نیروگاه‌ها را زیاد کنیم. مساله اصلی سرمایه‌گذاری برای طرح است. ۱۰۰ هزار میلیارد تومان عدد کمی نیست که دولت بتواند ورود کند.

صنایع مسوولیت تامین مالی تعویض بخاری‌های فرسوده را بر عهده بگیرند

این کارشناس انرژی، پیشنهاد خود به کمیسیون انرژی مجلس و شورای عالی انرژی را این‌گونه طرح کرد: صنایع را در این سرمایه‌گذاری دخیل کنیم. اگر صنایع و هلدینگ‌های بزرگ مانند خلیج فارس و فولاد مبارکه، مسوولیت تامین مالی طرح را بر عهده بگیرند و ناترازی را جبران کنند، قطعی گاز نخواهند داشت و هرچه از این محل به دست می‌آید به صنایع می‌رسد و می‌توانند تولید خود را تداوم ‌بخشند.

وی خاطرنشان‌کرد: حتی با افزایش میزان سرمایه‌گذاری، علاوه بر تعویض پنج میلیون بخاری کم‌بازده که مربوط به مناطق سردسیر است، می‌توانیم به مناطق گرمسیر هم ورود کنیم و مصرف را کاهش دهیم.

مدیر گروه انرژی اندیشکده ماهد تأکید کرد: صنعت فولاد در حدود ۱۰۰ روز سرد سال ۷،۸ میلیارد دلار ضرر متحمل می‌شود و صنایع پتروشیمی هم بیش از ۲ تا سه میلیارد دلار ضرر می‌کنند. با این کار، جلوی حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار ضرر گرفته می‌شود. اگر بخواهیم ۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنیم و جلوی ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار ضرر را بگیریم خیلی مفید است. حتی اگر بخش صنعتی نیاید و بخواهیم سرمایه‌گذار بخش خصوصی پیدا کنیم هم میزان صادرات گاز افزون بر سه میلیارد دلار ارزآوری دارد.

هاشم‌زاده درباره بازگشت سرمایه تعویض بخاری‌های کم‌بازده، گفت: تعویض پنج میلیون بخاری دست‌کم به یک بازه زمانی ۲ ساله نیاز دارد، زیرا هم نصب آن زمان‌بر است و هم تولید آن (اگر بخواهیم تولید داخلی باشد)؛ بنابراین اگر قرار باشد ۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام شود، بازگشت سرمایه در سال نخست اتفاق می‌افتد.

وی درباره مزایای این طرح گفت: با این کار مصرف به صورت پایدار کاهش می‌یابد و فروش خام گاز هر سال معادل حداقل سه میلیارد دلار ارزش‌آفرینی خواهد بود. تبدیل گاز به برق و صادرات برق، همچنین تبدیل گاز به محصولات صنعتی با ارزش افزوده بالا، طبق اعلام صنایع، نزدیک به ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار درآمدزایی خواهد داشت.

این کارشناس انرژی افزود: از طرف دیگر می‌توانیم این گاز را به نیروگاه‌ها بدهیم تا مازوت نسوزانند. جابه‌جایی مازوت راحت‌تر است و اروپا و آفریقا بیشتر طالب آن هستند و قیمت مازوت تقریباً ۶ تا ۷ برابر می‌شود،زیرا در زمستان قابلیت انتقال دارد و در نتیجه اگر مازوت را تجارت کنیم دوباره از آن هم سود هنگفتی نصیبمان می‌شود؛ یعنی برای ما در سرمایه‌گذاری یک بازی دو سر برد است.

سایر راهکارهای بهینه‌سازی

هاشم‌زاده درباره سایر راهکارهای بهینه‌سازی مصرف انرژی اظهار داشت: ذخیره‌سازی گاز و سیگنال‌دهی قیمتی به برخی از مشترکان، از دیگر راهکارهای بهینه‌سازی است که می‌توان آن‌ها را به صورت موازی پیگیری کرد.

وی درباره تمرکز بر مشترکان پرمصرف به منظور کاهش شدت مصرف، توضیح‌داد: همه مشترکان مصرفی، در یک سطح نیستند. برخی از آن‌ها، سرانه مصرف بالایی دارند. دولت سیزدهم نظام جدید تعرفه‌گذاری را در پیش گرفته است که فاز نخست آن، در زمستان ۱۴۰۰ اجرا شد و در نتیجه بیش از ۲۵ میلیون متر مکعب در روز کاهش مصرف را فقط در بحث گرمایش تجربه کردیم و قیمت به ۲ هزار تومان رسید.

این کارشناس انرژی ادامه‌داد: این قیمت هنوز با قیمت گاز تجاری (هفت هزار تومان) و قیمت گاز وارداتی (حدود ۱۲، ۱۳ هزار تومان) فاصله زیادی دارد. سال گذشته، از بحث فاز دوم تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها یک عقب‌نشینی اشتباه انجام شد که امسال از ابتدای اردیبهشت دارد اجرایی می‌شود و قیمت‌ها به‌روز شده است.

وی تاکید کرد: براساس گزارش سال گذشته وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بیش از ۹۰ درصد پرمصرف‌ها ساکن مناطق مرفه تهران هستند و از گاز برای داغ کردن استخر و جکوزی و استفاده از شومینه و گرم کردن سطح خانه‌های چند صدمتری استفاده می‌کنند.

هاشم‌زاده خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم سیگنال قیمتی را به درستی جلو ببریم، پرمصرف‌ها شیوه مصرف خود را اصلاح می‌کنند و به دنبال این می‌روند که فضای بهینه‌تری را گرم کنند و تلاش می‌کنند استخر و جکوزی و شومینه را روشن نکنند.