نرخ رشد اقتصادی در میان شاخص‌های اقتصادی مختلف از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. اهمیت آن هم به این دلیل است که این شاخص تعیین‌کننده درآمد سرانه یک کشور محسوب می‌شود. وفور منابع نفتی در یک دوره خاص، موجب رشد قابل توجه اقتصاد ایران شده بود اما به دنبال بازگشت تحریم‌های سختگیرانه اقتصادی و سوءمدیریت داخلی، قیمت نفت کاهش یافت و تقاضا در اقتصاد ایران کم شد که در نتیجه آن رشد اقتصادی هم روند نزولی را در پیش گرفت.
محمدرضا پورابراهیمی- رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس- هم با اشاره به اینکه نرخ رشد اقتصادی در هشت سال عملکرد دولت روحانی ۰.۷ درصد یعنی کمتر از یک درصد بوده، گفته است که «نرخ رشد اقتصادی در سال ۱۴۰۱ حدود چهار درصد محاسبه شده که پیش‌بینی می‌شود در سال آینده به ۲.۵ تا ۳ درصد برسد که با یک کاهشی روبه‌رو خواهیم شد.»
البته او در ادامه تاکید کرده که تغییر جهت نماگر‌های اقتصادی به معنای شروع روند مثبت در حوزه اقتصادی است، هرچند این به معنای رضایت ما از وضعیت اقتصادی نیست و باید مسیر به درستی دنبال شده تا اثرات تغییر جهت نماگر‌های اقتصادی در معیشت و زندگی مردم کاملا مشهود باشد.
تیمور رحمانی- اقتصاددان و استاد دانشگاه- نیز در چشم‌اندازی که از اقتصاد ایران در سال جاری ترسیم کرده، کاهش رشد اقتصادی و تورم بالا را محتمل‌ترین سناریوی سال ۱۴۰۲ دانسته است. هرچند که او می‌گوید اگر تحولی در مذاکرات برجامی اتفاق بیفتد، این احتمال هم دچار تغییر خواهد شد.
رشد اقتصادی ایده‌آل در برنامه توسعه چقدر است؟
اما برنامه هفتم توسعه در پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی، رقم آن را هشت درصد تعیین کرده است. رشدی که به جذب سرمایه داخلی و خارجی نیازمند است با این وجود فعالان اقتصادی امیدی به شکسته شدن موانع موجود بر سر راه این مهم ندارند.
ذکر این نکته قابل تامل است که در حالی که اقتصاد ایران در آرزوی تحقق رشد هشت درصدی است، بررسی‌های انجام شده حکایت از این دارد که رشد اقتصادی عربستان دو برابر رشد اقتصاد ایران است. اما آنها چطور به این میزان رشد دست یافته‌اند؟
عربستان سعودی سریع‌ترین رشد اقتصادی گروه ۲۰ را در سال ۲۰۲۲ از آن خود کرده است. رشد کلی این کشور به ۸٫۷ درصد رسیده که نشانگر تولید بالای نفت است. بخشی از رشد ۴٫۸ درصدی تولید ناخالص داخلی غیرنفتی هم سرمایه‌گذاری خصوصی ناشی می‌شود. همچنین، عمده‌فروشی، خرده‌فروشی، ساخت‌وساز و حمل‌ونقل، محرک‌های اصلی رشد غیرنفتی اقتصاد عربستان هستند.
چگونه به رشد اقتصادی مطلوب برسیم؟
حالا قرار است ما چگونه به رشد مطلوب برسیم؟ فعالان اقتصادی در پاسخ به این پرسش مهم می‌گویند که رشد مطلوب و ایده‌آل مشروط به فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب است که در بسیاری از بخش‌ها از آن بی‌بهره هستیم. البته این نواقص تنها ناشی از بازگشت تحریم‌ها و آسیب‌دیدگی اقتصاد ایران از این محل نیست، چرا که هیچ گاه رشد هشت درصدی پیش‌شده در برنامه‌های توسعه محقق نشده است.
آنچه تجویز می‌شود این است که سیاستگذاری باید در راستای رفع رکود و رسیدن به رشد مطلوب باشد که آن هم با فعال کردن بخش‌های تولید و صادرات به دست می‌آید؛ بخش‌هایی که میزان تولید ناخالص داخلی در ایران را افزایش می‌دهند.